Hodowla zwierząt domowych. Produkcja zwierzęca. Jak wygląda i dla kogo?

Gospodarcze znaczenie chowu i hodowli zwierząt domowych polega na tym, że dostarczają one wielu wartościowych dla człowieka produktów: mleka, mięsa, tłuszczu, wełny, jaj, skór, futerek itp. W rolnictwie natomiast bardzo cennym nawozem jest dostarczany przez te zwierzęta obornik. 

Koń na pastwisku...

Każdy gatunek zwierząt domowych ma specyficzne znaczenie gospodarcze, związane z określonymi warunkami hodowlanymi. W naszych warunkach fizjograficznych najcenniejsze są takie zwierzęta domowe, jak bydło, świnie, owce, konie, ptactwo domowe i zwierzęta futerkowe. W odmiennych warunkach klimatycznych gospodarcze znaczenie poszczególnych gatunków zwierząt jest inne.

Klimat, ukształtowanie terenu, pasza, występowanie pasożytów zwierzęcych, stosunki ludnościowe i szereg innych czynników powodują zróżnicowanie obszarów hodowli i są przyczyną powstawania centrów hodowli określonych gatunków i ras zwierząt domowych. Np. w klimacie pustynnym obserwujemy nasilenie hodowli wielbłąda i osła. W klimacie gorącym i wilgotnym nie daje dobrych wysiłków hodowla bydła europejskiego, rozpowszechniona zaś jest hodowla bawołu i bydła zebu. W klimacie umiarkowanym, przy większych zasobach wilgoci i bogactwie paszy, grupuje się hodowla bydła domowego, koni, świń. Na terenach słabiej zaludnionych, o suchszym klimacie, spotykamy większe nasilenie hodowli owiec. Na dalekiej północy znaczenie gospodarcze ma renifer. Zwierzętami domowymi na obszarach wielkich masywów górskich są lama i alpaka w Andach, a w Tybecie jak.

Rasy zwierząt domowych. Pod wpływem zastosowanych przez człowieka metod hodowlanych, działania środowiska i innych czynników powstały w obrębie poszczególnych gatunków zwierząt domowych odrębne rasy. Do jednej rasy zaliczamy te zwierzęta, które oprócz zespołu cech charakterystycznych dla gatunku mają odrębne właściwości, często o znaczeniu użytkowym. Taka większa grupa zwierząt w obrębie gatunku, tworząc rasę, może różnić się od innych ras tegoż gatunku specyficznymi, dziedzicznymi cechami. Nadto w obrębie rasy występują często bliższe lub dalsze związki pokrewieństwa między jej przedstawicielami.

Prymitywne rasy zwierząt kształtowały się przy małym udziale celowej pracy hodowcy. Głównym kształtującym je czynnikiem były warunki naturalne. Rasy prymitywne odznaczają się dobrym dostosowaniem do rodzimych warunków bytowania, na tym też nieraz polega ich duża wartość.

Kulturalne, czyli hodowlane rasy zwierząt powstały w wyniku świadomej pracy. Chodziło tu o intensywny rozwój niektórych cech o znaczeniu głównie gospodarczym. Rasy te są bardziej wymagające co do jakości warunków środowiska hodowlanego, ale niektóre z nich dzięki swym zaletom rozpowszechniły się w różnych częściach świata.

Istnieją też rasy zwierząt znajdujące się na przejściowym etapie między rasami prymitywnymi a kulturalnymi gdy trwa jeszcze intensywna praca nad ich ulepszaniem.

Cele hodowlane. Hodowca kieruje rozwojem zwierząt mając przede wszystkim na celu korzyści gospodarcze: wyzyskiwanie pracy zwierząt, otrzymanie wełny, mleka, mięsa, tłuszczu, skór, a od ptactwa domowego - jaj i pierza.

Zwierzęta zatem powinny osiągnąć taką sprawność życiową, aby przy jak najmniejszym spożyciu dóbr (pasza i inne niezbędne wydatki) dawały jak najwięcej pożytku w gospodarstwie. Hodowlę taką nazywamy użytkową.

W wyjątkowych wypadkach, hodowca ma na celu, oprócz względów gospodarczych, uzyskanie zwierząt pięknych, chociażby mniej pożytecznych. Spotykamy się z tym zwłaszcza w hodowli psów i drobiu. Ale i tutaj można uzyskać korzyści materialne przez sprzedaż udanych sztuk innym hodowcom - amatorom. Hodowla taka nosi nazwę amatorskiej.

Czasem rozrywka jest głównym celem hodowlanym np. hodowla koni do gry w polo, chów koni cyrkowych, chów psów myśliwskich. Hodowlę taką nazywamy tresurową.

Najwyższym stopniem hodowli jest zarodowa hodowla zwierząt. Celem jej jest produkcja żeńskiego i męskiego materiału rozpłodowego, odznaczającego się ustalonymi dziedzicznie na wysokim poziomie cechami użytkowymi. Zwierzęta zarodowe służą do poprawiania pogłowia zwierząt w hodowli użytkowej.

Zasady prowadzenia hodowli. Znalazłszy się pod opieką człowieka, po oswojeniu i udomowieniu, zwierzęta zostały w pewnym stopniu odcięte od środowiska naturalnego. Selekcja naturalna działająca w przyrodzie, została znacznie ograniczona i zastąpiona przez selekcję sztuczną.